کلمه OPG مخفف Orthopantomagram است که آن را به صورت پانورکس هم می خوانند. این عبارت به معنای عکس برداری از دندان به روش رادیوگرافی است. در واقع این رادیوگرافی یک عکس برداری پانورامیک توسط اشعه ایکس از دندان های فک بالا و پایین است که نمای دو بعدی مسطح نیم دایره از یک گوش تا گوش دیگر را نشان می دهد. فناوری ایکس ری دندانپزشکی از فناوری سنتی دور شده و به فناوری اشعه ایکس دیجیتال نزدیک شده است و از سنسورهای الکترونیکی و رایانه ها برای ایجاد تصاویر با کیفیت استفاده می کند.
اشعه ایکس دیجیتال این امکان را خواهد داد تا با بررسی فوری اسکن ها بدون این که زمان زیادی سپری شود، عکس ساخته شود. رادیوگرافی او پی جی در به دست آوردن تصاویر با کیفیت بالا در یک مرحله، کاهش تعداد اسکن های تکراری لازم و در نتیجه بیمار در مقابل اشعه ایکس کمتری قرار می گیرد. به عکس برداری او پی جی، ارتوپانتوموگرافی هم می گویند که نوعی اسکن توسط اشعه ایکس است که نمای پانوراما گسترده از قسمت تحتانی چهره می سازد. این نوع از تصویر برداری می تواند تمام دندان ها را در هر دو فک حتی زمانی که ظاهر هم نشده اند، مانند دندان عقل را روی یک تصویر نشان دهد. همچنین نمایی از استخوان فک و مفصل گیجگاهی را هم نشان می دهد که فک را به بقیه جمجه متصل می کند.
در حالت کلی عکس OPG دندان می تواند یک بررسی با اشعه ایکس دندانی دو بعدی از شکل دهان انجام دهد که شامل دندان ها، فک های فوقانی و تحتانی، ساختارهای اطراف و بافت ها می باشد.
موارد قابل تشخیص توسط OPG دندان
عکس OPG معمولا توسط دندانپزشکان و جراحان دهان و دندان تجویز می شود و به عنوان یک ابراز مهم تشخیصی برای شرایط دهان و دندانی است. این نوع از تصویربرداری منطقه وسیع تری نسبت به تصویربرداری معمولی داخل دهان دارد. در نتیجه اطلاعات ارزشمندتری در مورد سینوس های فک بالا، قرارگیری دندان و سایر ناهنجاری های استخوانی را ارائه خواهد داد. علاوه بر همه این موارد این عکس رادیوگرافی می تواند برای برنامه ریزی درمانی برای گذاشتن دندان مصنوعی کامل یا جزئی، استخراج و کاشت دندان مورد استفاده دندانپزشکان قرار گیرد. از جمله بیماری هایی که می توانید از طریق عکس او پی جی دندان تشخیص داد شامل موارد زیر است:
- بیماری پریودنتال پیشرفته
- وجود کیست در استخوان‌های فک
- تومورهای فک و سرطان دهان
- آسیب‌دیدگی دندان‌ها ازجمله دندان‌های خردشده
- اختلالات فک که همچنین به‌عنوان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ نیز شناخته می‌شوند.
- سینوزیت
- ارزیابی قبل از کشیدن دندان عقل
نحوه کار دستگاه OPG دندان
پرتوهای ایکس نوعی اشعه از جنس امواج نور یا امواج رادیویی هستند که از بیشتر اشیا از جمله بدن عبور می کنند. هنگامی که باید بدن مورد بررسی قرار گیرد، یک پرتو کوچک از دستگاه پرتونگاری از بدن عبور می کند و در این حالت یک تصویر روی فیلم عکاسی ضبط می شود. در طی انجام عکس برداری او پی جی، اشعه ایکس در یک نیم دایره در اطراف سر بیمار از یک طرف فک شروع به چرخش می کند و در طرف دیگر خاتمه پیدا می کند. تصاویر تهیه شده توسط اشعه ایکس فایل های دیجیتالی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره خواهند شد.
این تصاویر ذخیره شده به راحتی توسط دندانپزشک تشخیص داده می شوند و می توانند بیماری را مدیریت کنند. فرمت دیجیتال این نوع تصاویر به دندانپزشک این امکان را خواهد داد تا کنتراست روشنایی و تاریکی تصویر برای تجسم بهار ساختارها و بافت های خاصی تنظیم و تغییر دهد. اما باید بدانید که تصاویر روی فیلم ها قابل تنظیم یا تغییر نیستند. روش عکس برداری او پی جی دندان به این صورت است که بیمار چانه خود را روی قسمت خاصی از دستگاه در مقابل دستگاه اشعه ایکس قرار می دهد و یک جسم کوچکی را به واسطه دندان های خود گاز می گیرد، در این صورت سر و دهان هنگام تصویر برداری ثابت می ماند.
دستگاه عکس OPG دندان از یک بازوی چرخان تشکیل شده که در انتهای آن منبع اشعه ایکس قرار دارد و مکانیسم فیلم هم در انتهای مخالف آن قرار می گیرد. بازو دور سر بیمار میچرخد و نمای وسیعی از دهان و فک را تصویربرداری می کند. در این نوع از تصویربرداری قرار گرفتن صحیح دندان ها و سر برای گرفتن تصاویر واضح و با کیفیت از اهمیت بالایی برخوردار است.
مزایای عکس OPG دندان چیست؟
- پوشش گسترده استخوان‌ها و دندان‌ها، ازجمله (TMJ مفصل تمپرو فکی)
- تابش دوز کم اشعه به بیمار
- راحتی معاینه برای بیمار
- قابلیت استفاده در بیمارانی که محدودیت باز کردن دهان دارند
- زمان کوتاه برای تصویربرداری و خروجی
- مفید در آموزش بیمار و ارائه توصیه‌های لازم
- بعد از انجام این روش هیچ اشعه‌ای در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
- پرتوهای ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی معمولی ندارند.
- از این روش می‌توان برای کودکان بسیار خردسال نیز استفاده نمود.
- این تصویربرداری پوشش گسترده از استخوان‌ها و دندان‌های فک ازجمله مفصل گیجگاهی فکی را فراهم می‌کند.
- کمک‌های بصری مفید در آموزش بیماران و ارائه موارد
- توانایی استفاده در بیمارانی که در باز کردن دهان خود محدود هستند.
- پایین بودن دوز پرتو درمانی
